Weszły kaucje za butelki. Trzeba więcej płacić, ale można też odzyskać

Od 1 października w Polsce obowiązuje system kaucyjny za butelki. Za niektóre opakowania zapłacimy doliczaną do ceny kaucję, ale dostaniemy upust albo gotówkę za wrzucenie butelek do specjalnych maszyn, które są lub będą przy sklepach. Jeszcze nie wszyscy o tym wiedzą i nie wszyscy się na tym znają. Wyjaśniamy zasady.

System kaucyjny to mechanizm, w ramach którego konsumenci przy zakupie towarów w opakowaniach objętych systemem zapłacą dodatkową opłatę (kaucję), która będzie im zwracana w momencie oddania opakowania w punkcie zbiórki.

System obejmuje obecnie dwa rodzaje opakowań: butelki plastikowe o objętości do 3 litrów i metalowe puszki o objętości do 1 litra, natomiast od 1 stycznia 2026 roku obejmie szklane butelki wielorazowego użytku o objętości do 1,5 litra.

Co istotne, systemem objęte będą tylko opakowania ze znakiem kaucji. Do końca 2025 roku w sprzedaży będą zarówno napoje w opakowaniach objętych systemem, jak i te, które zostały wyprodukowane wcześniej - aż do wyczerpania zapasów.

W niektórych sklepach już pojawiły się automaty, do których możemy wrzucać butelki PET i metalowe puszki (zostaną poddane recyklingowi), a te, które jeszcze ich nie mają, powinny je ustawić do końca października. Do tych automatów nie wrzucimy jednak wszystkich opakowań, a jedynie te, które objęte są systemem.

Systemem kaucyjnym objęte zostaną tylko niektóre butelki. PET-y i puszki – będzie można to rozpoznać po umieszczonym na nich znaku kaucji wraz z jej kwotą. Kaucję będą pobierać wszystkie placówki handlowe, czy to markety, czy sklepiki, czy kioski, czy lokale gastronomiczne. Nieważne więc, czy kupimy napój w kiosku czy hipermarkecie, a może w barze z kebabem. Bez względu na jego powierzchnię czy charakter, jeśli w danym miejscu sprzedaje się napoje w butelkach objętych systemem kaucyjnym, zapłacimy za nie dodatkowe pieniądze.

Przy zwrocie do automatu za butelkę plastikową PET do pojemności 3 litrów oraz za metalową puszkę do pojemności 1 litra otrzymamy 50 groszy zwrotu. Od 1 stycznia 2026 roku za butelkę szklaną do pojemności do 1,5 litra otrzymamy jedną złotówkę.

Automaty na butelki muszą posiadać sklepy o powierzchni ponad 200 metrów kwadratowych, ale podobne punkty zbiórki mogą zorganizować – jeśli zechcą - mniejsze placówki handlowe, w których sprzedawane są napoje w butelkach szklanych wielokrotnego użytku.

Bardzo ważną kwestią jest to, by opakowania nie były uszkodzone. Dlatego PET-ów nie należy zgniatać ich przed wrzuceniem do maszyny.

Podsumowując co najważniejsze:

* System kaucyjny to mechanizm, w ramach którego konsumenci przy zakupie towarów w opakowaniach objętych systemem ponoszą dodatkową opłatę (kaucję naliczaną przy kasie), która w momencie oddania opakowania w punkcie zbiórki jest im zwracana, ale przy kasie w sklepie – w formie gotówki lub obniżki rachunku (po okazaniu kuponu z automatu – bon jest ważny co najmniej miesiąc).

* Systemem kaucyjnym objęte są opakowania jednorazowego użytku na napoje z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów, puszki metalowe o pojemności do 1 litra oraz butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra (te ostatnie od stycznia).

* Na opakowaniach objętych systemem muszą się znaleźć oznakowania określające przynależność do systemu i wysokość kaucji. Wzór oznakowania dostępny jest na stronie Ministerstwa Klimatu i Środowiska: https://www.gov.pl/web/klimat/oznakowanie-opakowan-w-systemie-kaucyjnym.

* System kaucyjny jest bezparagonowy, co oznacza, że konsument może zwrócić opakowanie w dowolnym punkcie zbiórki bez okazania dowodu zakupu. Punkt zbiórki dokona zwrotu kaucji weryfikując wyłącznie, czy opakowanie objęte jest systemem kaucyjnym.

* Zwracane w punkcie zbiórki opakowanie powinno być puste i bez oznak uszkodzenia.

* Opakowanie zakupione przed uruchomieniem systemu kaucyjnego nie będzie przyjmowane w punktach zbiórki. Odzyskać kaucję można będzie jedynie za opakowania zawierające oznakowanie przynależności do systemu kaucyjnego.

* Małe sklepy, w których sprzedawane są PET-y i puszki objęte systemem kaucyjnym, są obowiązane do uczestniczenia w systemie kaucyjnym w zakresie pobierania kaucji, natomiast mogą uczestniczyć w tym systemie w zakresie zwracania kaucji oraz zbierania pustych opakowań. W przypadku szklanych butelek są obowiązane do uczestniczenia w systemie kaucyjnym co najmniej w zakresie pobierania i zwracania kaucji oraz zbierania pustych opakowań.

* Wartość kaucji nie powinna być doliczana do ceny produktu na półce, bo  zaburzy to konkurencyjność danego produktu pomiędzy pozostałymi produktami z oferty.

* Sklep objęty systemem kaucyjnym odbiera od klientów każde z opakowań objętych tym systemem, bez obowiązku okazania dowodu zakupu. Nie ma znaczenia, gdzie klient kupił produkt w tym opakowaniu. Zatem, klient wszystkie opakowania oznakowane systemem może oddać w wybranym przez siebie punkcie zbiórki bez okazywania paragonu.