Precedensowa decyzja Sądu Okręgowego w Katowicach w sprawie dotyczącej kredytu gotówkowego o zmiennym oprocentowaniu stawką WIBOR wywołała lawinę komentarzy ekspertów finansowych i rozbudziła emocje wśród kredytobiorców w Polsce. Obecna sytuacja gospodarcza doprowadziła do ogromnych wzrostów rat kapitałowo-odsetkowych kredytów w złotych. Jednym z czynników wpływających na ich wysokość jest WIBOR - stawka, która została zawieszona w kredycie, co do którego konsument wniósł pozew w Katowicach. Czy to znaczy, że każdy kredytobiorca może "usunąć" WIBOR ze swojej umowy kredytowej?
Sąd Okręgowy w Katowicach, w sprawie dotyczącej pozwu kredytobiorcy wobec banku, powziął decyzję o zawieszeniu pobierania przez bank odsetek wynikających ze stawki WIBOR na czas postępowania. Dzięki temu rata kapitałowo-odsetkowa podważanej umowy kredytowej zmalała o prawie 5 tysięcy złotych. Taki rozwój sprawy wywołał duże zamieszanie na rynku finansowym i rozbudził nadzieje wielu kredytobiorców.
Trzeba jednak pamiętać, że nie jest to wyrok kończący całe postępowanie, lecz postanowienie o zabezpieczeniu powzięte na jego czas, oczywiście z dużą korzyścią dla kredytobiorcy, wykonalne natychmiast. Bank ma jednak prawo do złożenia zażalenia, a w przypadku ewentualnej przegranej - kredytobiorca będzie musiał zwrócić bankowi brakującą kwotę. Postanowienie daje więc pewne światełko w tunelu, nie kończy jednak całej sprawy. Na to, czy rzeczywiście będzie ona prawdziwym przełomem dla wszystkich kredytobiorców trzeba poczekać do ogłoszenia wyroku.
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) wyraża stopę procentową, po której dokonuje się pożyczek między bankami w Polsce. Nie budziło by to żadnych kontrowersji, gdyby nie fakt, że obecnie nie jest ona kreowana przez realne transakcje, lecz w pewien sposób ustalana między największymi polskimi bankami. Upraszczając, może to wyglądać tak, że bank A dzwoni do banku B z zapytaniem, na jakie oprocentowanie ów bank B mógłby pożyczyć mu pieniądze. Trudno stwierdzić na jakiej właściwie podstawie, poza samymi intencjami banków, stawka WIBOR jest więc ustalana.
Jakie ma to konsekwencje dla konsumentów spłacających kredyty gotówkowe przekonaliśmy się w ciągu ostatnich miesięcy. Raty składają się z części kapitałowej i odsetkowej. Część odsetkowa kredytów o zmiennym oprocentowaniu to wynik zastosowania marży banku i stawki WIBOR. Marża banku jest jednak ustalona przy podpisywaniu umowy kredytowej i nie ulega zmianie do końca jej trwania. W przeciwieństwie do WIBORu, który jest zmienny, a im wyższa jego wartość tym większa rata. Wygląda to więc trochę tak, jakby banki ustalały między sobą faktyczne oprocentowanie kredytów konsumenckich.
Wydaje się to skomplikowane, ale eksperci przywołują proste porównanie. Sytuacja przypomina tę, gdyby 10 największych polskich piekarni postanowiło dogadać się między sobą co do ceny sprzedawanego bochenka chleba. Ustalono by cenę X, która obowiązywałaby we wszystkich sklepach, bez względu na realne koszty wyprodukowania tego produktu. Czy to nie wywołałoby sprzeciwu konsumentów?
Każdy kredytobiorca ma możliwość zakwestionowania swojej umowy kredytowej w sądzie. To, że ją podpisał, nie oznacza, że musi ją wykonywać do samego końca, jeżeli nabył wiedzę o możliwych nieprawidłowościach w jej treści. Trzeba jednak pamiętać, że każda umowa kredytu jest inna, podobnie jak różnią się okoliczności jej zawarcia, które także mają wpływ na ewentualną decyzję sądu.
W praktyce próba zmiany zapisów umowy kredytowej polega na pozwaniu banku. Jednym z możliwych w wielu, chodź nie wszystkich, przypadkach, jest roszczenie o niezwiązanie kredytobiorcy klauzulą niedozwoloną mówiącą o stosowaniu stawki WIBOR. Właśnie taki pozew pojawił się w katowickim sądzie. Skutkiem prawnym pozytywnego rozstrzygnięcia sprawy jest dalszy bieg umowy kredytowej z wyłączeniem tej klauzuli. Czyli usunięcie stawki WIBOR z raty, a tym samym jej obniżenie. Sąd będzie opierał się na tym, czy konsument, podejmując decyzję o podpisaniu umowy kredytu ze zmiennym oprocentowaniem, był należycie poinformowany o wynikających z tego konsekwencjach. Czy gdyby miał realną wiedzę o tym, jak będzie kształtowała się wysokość raty kredytu w przypadku wzrostu stóp procentowych, podjąłby decyzję o zaciągnięciu kredytu?
Drugim możliwym wariantem w przypadku kredytów opartych o zmienne oprocentowanie, jest roszczenie o niezwiązanie zarówno klauzulą niedozwoloną dotyczącą WIBOR jak i samej marży banku. Przy pozytywnym rozwiązaniu takiej sprawy podważany kredyt pozostałby bez oprocentowania. To znaczy, że kredytobiorca spłacałby tylko wysokość otrzymanego kapitału, a bank musiałby oddać mu kwotę, którą wpłacił z tytułu wszystkich odsetek.
Decyzja katowickiego sądu może być początkiem lawiny pozwów kredytobiorców wobec banków. Tym bardziej, że według ekspertów istnieją plany zastąpienia WIBORu w kredytach innym zmiennym czynnikiem, co tylko potwierdza, że dla zwykłego konsumenta stawka ta nie jest obiektywna, ani nie można jej w praktyce zweryfikować. Temat jest mocno dynamiczny, a wszelkie aktualność w tej materii publikowane są na eksperckim portalu https://bankingo.pl/.
