Śmierć bliskiej osoby to trudny moment, który często niesie ze sobą konieczność uregulowania kwestii majątkowych. Sprawa spadkowa wymaga nie tylko emocjonalnego zaangażowania, ale także znajomości procedur prawnych i terminów. W zależności od sytuacji, możemy mieć do czynienia z postępowaniem sądowym lub notarialnym, a to z kolei wiąże się z takimi pojęciami jak stwierdzenie nabycia spadku, akt poświadczenia dziedziczenia, czy dział spadku.
Procedura spadkowa rozpoczyna się w chwili otwarcia spadku, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Aby uregulować kwestie majątkowe, niezbędne jest ustalenie, kto należy do kręgu spadkobierców ustawowych lub czy spadkodawca pozostawił testament. Na tym etapie kluczowe jest złożenie odpowiedniego wniosku. Może to być wniosek o stwierdzenie nabycia spadku w sądzie rejonowym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego lub wizyta w kancelarii notarialnej w celu sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia.
Wybór drogi (sądowej lub notarialnej) zależy m.in. od tego, czy spadkobiercy są zgodni, czy konieczne będzie ustalenie kręgu spadkobierców, a także czy do składu spadku wchodzi nieruchomość. W przypadku sądowego postępowania spadkowego, sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, które formalnie potwierdza, kto dziedziczy po zmarłym. W drodze notarialnej, po podpisaniu protokołu dziedziczenia i spełnieniu formalności, sporządzany jest notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, który następnie trafia do rejestru poświadczeń dziedziczenia.
Dział spadku to kolejny etap po stwierdzeniu nabycia spadku, który ma na celu podział majątku pomiędzy spadkobierców. Jeżeli spadkobiercy są zgodni, dział spadku może zostać przeprowadzony w formie aktu notarialnego w kancelarii notarialnej. W przeciwnym razie konieczne będzie sądowe postępowanie spadkowe, podczas którego sąd dokonuje podziału majątku zgodnie z obowiązującymi przepisami lub wolą zmarłego, jeśli pozostawił testament.
W skład spadku mogą wchodzić różne składniki, np. nieruchomości, środki pieniężne, ruchomości, a także długi spadkodawcy. Dlatego przed działem spadku warto rozważyć przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co zabezpiecza przed odpowiedzialnością za zobowiązania przekraczające wartość dziedziczonego majątku. Niezależnie od formy działu, konieczne jest wcześniejsze uzyskanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia oraz dokumentów takich jak akt zgonu spadkodawcy, akt małżeństwa (jeśli dotyczy), czy dokumenty dotyczące składu spadku.
W przypadku gdy spadkodawca pozostawił testament, może dojść do sytuacji, w której spadkobiercy ustawowi zostali pominięci w testamencie lub otrzymali mniejszy udział w spadku, niż przewiduje prawo. W takich sytuacjach mają oni prawo do zachowku, czyli określonej części wartości spadku, która im się należy niezależnie od treści testamentu. Aby ustalić wysokość zachowku, konieczne jest poznanie składu spadku, wartości majątku, a także ewentualnych darowizn dokonanych przez spadkodawcę za życia. Dochodzenie zachowku odbywa się na drodze cywilnej, zazwyczaj po zakończeniu działu spadku lub postanowieniu sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.
Osoby uprawnione do zachowku często napotykają trudności w oszacowaniu należnej kwoty lub w ustaleniu pełnego składu spadku, szczególnie gdy w grę wchodzi ukryty majątek lub darowizny dokonane za życia spadkodawcy. W takich przypadkach warto skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego specjalizującego się w sprawach spadkowych. Profesjonalne wsparcie prawne jest szczególnie istotne, gdy konieczne jest złożenie pozwu o zachowek. W sytuacjach spornych adwokat pomoże również przygotować oświadczenie spadkobiercy, zebrać dokumentację i reprezentować interesy klienta w toku postępowania sądowego.
Przeprowadzenie postępowania spadkowego po śmierci spadkodawcy jest konieczne, jeśli chcemy formalnie uregulować dziedziczenie. Bez przeprowadzenia odpowiednich formalności, niemożliwe jest np. dokonanie działu spadku, sprzedaż odziedziczonej nieruchomości czy załatwienie spraw w urzędzie skarbowym. Dlatego tak ważne jest, aby w odpowiednim czasie podjąć właściwe kroki w celu prawidłowego wskazania spadkobierców i uporządkowania kwestii majątkowych, aby móc zarządzać tym, co odziedziczyliśmy.
Po śmierci spadkodawcy, spadkobiercy mają ograniczony czas na podjęcie decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Zgodnie z przepisami, mają na to 6 miesięcy od momentu, w którym dowiedzieli się o tytule swojego powołania do spadku. Najczęściej jest to data śmierci spadkodawcy lub ogłoszenia testamentu. Jeśli w tym czasie nie zostanie złożone żadne oświadczenie spadkobiercy, spadek zostaje automatycznie przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wysokości wartości aktywów odziedziczonych po zmarłym.
W przypadku postępowania spadkowego, zarówno sądowego, jak i notarialnego, ustawa nie wyznacza sztywnego terminu na jego rozpoczęcie. Warto jednak działać szybko! Jak już wspominaliśmy wyżej, bez postanowienia o stwierdzeniu nabycia lub zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia, niemożliwe będzie dokonanie działu spadku, sprzedaż nieruchomości czy załatwienie spraw urzędowych i podatkowych.
Jeśli chodzi o zachowek, to osoby pominięte w testamencie lub pokrzywdzone przy podziale spadku mają 5 lat od ogłoszenia testamentu lub otwarcia spadku, by dochodzić swoich praw przed sądem. W tym okresie mogą wystąpić z roszczeniem o wypłatę należnego im zachowku, o ile przysługuje im on z mocy prawa jako spadkobiercom ustawowym. Po upływie tego terminu roszczenie ulega przedawnieniu.
Koszty związane ze sprawą spadkową są uzależnione od wielu czynników i każdorazowo ustalane indywidualnie. Na wysokość opłat wpływa m.in. forma postępowania, stopień skomplikowania sprawy, liczba spadkobierców oraz zakres potrzebnej pomocy prawnej.
W naszej kancelarii każdą sprawę analizujemy osobno i dopasowujemy zakres działań oraz wynagrodzenie do konkretnej sytuacji klienta. Zachęcamy do kontaktu! Przedstawimy możliwe rozwiązania i oszacujemy koszty na podstawie dostępnych informacji.
Masz pytania? Zadzwoń pod numer 570 123 101
Odwiedź naszą stronę internetową, aby poznać pełen zakres usług naszej kancelarii: www.dziedziczymy.com
