Czy istnieje ratunek na uszkodzony dysk?

Dysk twardy jest najważniejszym urządzeniem pamięci masowej i zasobem plików. Jest on jednak podatny na uszkodzenia, a co za tym idzie – utratę danych. Dotyczy to zwłaszcza dysków zewnętrznych, które są znacznie bardziej narażone na awarie, niż te wbudowane wewnątrz komputerów, aczkolwiek i te nie są wolne od ryzyka. Czy i jak można „reanimować” dysk?

Diagnostyka 

Nie zawsze jesteśmy w stanie określić, czy nastąpiło uszkodzenie dysku. Można natomiast wyróżnić kilka objawów wskazujących, że z dyskiem dzieje się coś nieprawidłowego. Oto najczęstsze z nich:

• Komunikat na ekranie o konieczności sformatowania dysku przed użyciem
• Komunikat o braku dostępu do pliku bądź folderu, kiedy chcemy uruchomić dysk
• Nietypowe dźwięki podczas korzystania z dysku
• Komunikat o wolnej przestrzeni na dysku „0 bajtów”, kiedy miejsca jest wystarczająco dużo.

Jeżeli system operacyjny prosi o sformatowanie dysku, może to oznaczać, że uszkodzeniu uległo kilka jego obszarów. Uszkodzenie może skutkować obniżeniem szybkości wykonywania operacji na komputerze, zablokowaniem dostępu do dysku, choć jest on widoczny w systemie operacyjnym, wreszcie – poważniejszą awarią sprzętu. Należy wystrzegać się formatowania dysku, jeżeli chcemy podjąć próbę odzyskania danych.

Dość ryzykowne jest również użycie narzędzia CHKDSK. Analizuje ono szczegółowo cały dysk twardy w celu ustalenia i naprawienia jego uszkodzonych obszarów. Nie należy go jednak używać, jeżeli istnieje podejrzenie utraty danych. Ponadto użycie CHKDSK w nieodpowiednim momencie niesie ryzyko dalszego uszkodzenia dysku, dlatego lepiej zachować jak najdalej idącą ostrożność.

Czego nie wolno robić?

W przypadku awarii dysku twardego należy przede wszystkim zachować zimną krew i nie próbować podejmowania czynności, które mogą spowodować dalsze, nawet nieodwracalne uszkodzenia. Trzeba zwłaszcza unikać następujących czynności:

• Otwieranie dysku – wszystkie dyski mechaniczne HDD są niezwykle wrażliwe na zmianę temperatury, wilgoć oraz nawet najdrobniejsze zanieczyszczenia (drobinki kurzu w powietrzu), dlatego rozkręcanie ich jest absolutnie niewskazane, bowiem w przypadku mechanicznych uszkodzeń wewnątrz dysku skuteczne odzyskanie danych może nie być już możliwe.
• Ostukiwanie dysku, szczególnie twardym narzędziem – może doprowadzić do dalszych uszkodzeń i odkształceń
• Nadmierne ogrzewanie bądź wkładanie dysku do zamrażalnika; może spowodować skroplenie się pary wewnątrz dysku i utratę funkcjonalności przez wilgoć
• Wymuszanie uruchomienia uszkodzonego dysku – może to spowodowań pogłębienie uszkodzenia i bezpowrotną utratę danych
• Instalowanie nowego oprogramowania i kopiowania plików na uszkodzony dysk
• Wymiana elementów z innego dysku (próba rekonstrukcji) – może doprowadzić do modyfikacji oprogramowania układowego dysku i w konsekwencji do braku dostępu do danych
• Suszenie dysku za pomocą suszarki do włosów lub na kaloryferze, jeżeli uległ zalaniu, a następnie ponowne jego podłączenie. Takie postępowanie może spowodować uszkodzenie elementów elektronicznych dysku prowadząc do braku dostępu do danych
• Korzystanie z „dobrych rad” zamieszczanych na forach internetowych, gdzie większość doradzających to amatorzy. Szczególnie odnosi się to do prób samodzielnego odzyskania danych, które mogą skończyć się nie tylko fiaskiem, ale całkowitym zniszczeniem dysku.

Profesjonalne odzyskiwanie danych

Jeżeli nasza wiedza w zakresie odzyskiwania danych z uszkodzonego dysku jest niewielka, podstawową zasadą jest niepodejmowanie jakichkolwiek czynności w tym kierunku. Jedynym rozsądnym wyjściem jest powierzenie urządzenia fachowcom, którzy dokonają właściwej diagnostyki i w miarę możliwości, zależnie od rodzaju uszkodzenia. Odzyskiwanie plików, czy to tekstowych, czy graficznych, po awarii ogólnie nie jest zadaniem łatwym, ponadto konieczne jest dysponowanie specjalistycznymi narzędziami, a także pomieszczeniem, w którym istnieją warunki do otwarcia dysku. Jedną z firm, która świadczy usługi profesjonalnego odzyskiwania danych, jest Datalab.pl, funkcjonująca z powodzeniem na rynku od ponad 20 lat.

W pracowniach takich firm uszkodzony dysk uruchamiany jest w odpowiednich warunkach i wykonywana jest jego kopia posektorowa. Za pomocą wyspecjalizowanych narzędzi można nawiązać komunikację z dyskiem na płaszczyźnie jego wewnętrznego oprogramowania, pomijać uszkodzone obszary podczas operacji kopiowania, a także wykonywać wiele innych operacji, dzięki którym większość danych można odzyskać. Narzędzia te nie są ogólnie dostępne, ponadto ich cena jest bardzo wysoka.